صمغ درخت چیست؟
در دل تنه درختان، مایعی غلیظ و چسبنده به نام صمغ تولید می شود. این مایع ویسکوز، شفاف یا کمی تیره رنگ، نقشی حیاتی در سلامتی درخت ایفا می کند. صمغ درواقع مکانیسم دفاعی درخت در برابر عوامل مخرب خارجی است.
ترکیبات صمغ درخت بسته به نوع درخت و شرایط محیطی میتواند متفاوت باشد. با این حال، به طور کلی صمغ درخت از مخلوطی از مواد زیر تشکیل شده است:
- پلی ساکاریدها: این مولکولهای بزرگ زنجیرهای، بخش اصلی صمغ را تشکیل میدهند و به آن خاصیت چسبندگی و غلیظ شدن میبخشند.
- ترپنها: این ترکیبات آلی فرار، به صمغ درخت عطر و طعم خاص آن را میبخشند.
- اسیدهای چرب: این ترکیبات به صمغ درخت خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی میدهند.
- آنتیاکسیدانها: این ترکیبات به محافظت از صمغ در برابر فساد و اکسیداسیون کمک میکنند.
- مواد معدنی: صمغ درخت ممکن است حاوی مقادیر کمی از مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم و منیزیم باشد.
علت صمغ دادن درخت
زمانی که ضربه و یا صدمه ای به پوسته خارجی درخت وارد شود، سلول های داخلی برای حفاظت از خود، صمغ را ترشح می کنند. این ماده چسبناک با پوشاندن محل آسیب دیده، مانع از نفوذ عوامل بیماری زا مانند قارچ و باکتری به بافت های داخلی درخت می شود.
مقایسه صمغ و شیره درخت
هرچند گاهی اوقات این دو واژه به جای هم به کار می روند، اما تفاوت هایی میان صمغ و شیره درخت وجود دارد:
- صمغ: ماده ای غلیظ، چسبنده و محلول در الکل است. رنگ صمغ بسته به نوع درخت می تواند زرد، قهوه ای و یا حتی بی رنگ باشد.
- شیره درخت: مایعی رقیق تر و شیرین تر نسبت به صمغ است. این ماده عمدتا از قندها تشکیل شده و در برخی موارد قابل خوردن است.
علت صمغ زدن درختان از چیست؟
اشک ریختن درختان علل مختلفی دارد که به برخی از مهم ترین آنها اشاره می کنیم:
- زخم و جراحت: شکستگی شاخه، بریدگی توسط اشیاء و یا هرس نامناسب می تواند باعث ترشح صمغ شود.
- حمله حشرات و بیماری ها: برای مقابله با حمله حشرات و جلوگیری از گسترش بیماری های قارچی، درخت اقدام به ترشح صمغ می کند.
- تنش های محیطی: تغییرات ناگهانی دما، خشکسالی و یا یخبندان نیز می توانند منجر به صمغ زدن درختان شوند.
آیا صمغ و شیره درختان فوایدی دارند؟
صمغ و شیره درختان علاوه بر نقش حفاظتی، دارای خواص و کاربردهای مفیدی نیز هستند:
- مصارف دارویی صمغ: برخی از صمغ ها نظیر صمغ کندر و سقز دارای خواص ضد التهاب، ضد باکتری و ضد قارچ بوده و در طب سنتی کاربرد دارند.
- کاربردهای صنعتی صمغ: از صمغ درختان در صنایع مختلفی همچون تولید رنگ، رزین، چسب و مواد آرایشی استفاده می شود.
خواص منحصر به فرد صمغ زردآلو
صمغ زردآلو حاوی ترکیبات فنلی و آنتی اکسیدان های قوی است که خاصیت ضد التهابی و ضد عفونی کنندگی دارد. این صمغ به طور سنتی برای درمان زخم های پوستی و همچنین مشکلات گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد. لازم به ذکر است که مصرف خودسرانه صمغ زردآلو توصیه نشده و حتما باید با مشورت پزشک صورت گیرد.
آیا شیره درختان قابل خوردن است؟
برخی از شیره های درختان مانند شیره افرا و خرما خوراکی بوده و به عنوان شیرین کننده طبیعی مورد استفاده قرار می گیرند. با این حال، شیره بسیاری از درختان سمی و غیرقابل مصرف است.
- صمغ عربی: این صمغ از درخت اقاقیا به دست می آید و به طور سنتی در آشپزی و تهیه شیرینی جات به عنوان جایگزین شکر استفاده می شود. صمغ عربی همچنین به عنوان یک منبع فیبر و پری بیوتیک شناخته می شود و می تواند به سلامت گوارش کمک کند.
- صمغ کتیرا: این صمغ از درخت کتیرا به دست می آید و در صنایع غذایی به عنوان امولسیفایر و تثبیت کننده استفاده می شود. صمغ کتیرا همچنین دارای خواص ضد التهابی و ضد سرفه است و می تواند برای درمان سرماخوردگی و مشکلات گوارشی مفید باشد.
- صمغ زردآلو: این صمغ از درخت زردآلو به دست می آید و طعم ترش و کمی شیرین دارد. صمغ زردآلو دارای خواص ضد التهابی و ضد عفونی کننده است و به طور سنتی برای درمان زخم های پوستی و مشکلات گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد.
- صمغ کندر: این صمغ از درخت کندر به دست می آید و طعم تلخ و تند دارد. صمغ کندر دارای خواص ضد التهابی، ضد درد و ضد اضطراب است و در طب سنتی برای درمان بیماری های مختلفی مانند آرتریت، سردرد و اضطراب استفاده می شود.
- صمغ سقز: این صمغ از درخت سقز به دست می آید و طعم تند و کمی تلخ دارد. صمغ سقز دارای خواص ضد التهابی، ضد عفونی کننده و ضد میکروب است و به طور سنتی برای درمان زخم های دهان و دندان و مشکلات گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد.
شیره های خوراکی
- شیره افرا: این شیره طعم دلچسبی دارد و به عنوان جایگزین شکر در پخت و پز و تهیه شیرینی جات کاربرد دارد.
- شیره خرما: شیره خرما منبع غنی از آهن و ویتامین B است و به عنوان یک منبع انرژی طبیعی شناخته می شود.
نکات مهم:
- قبل از مصرف صمغ هر درخت، از خوراکی بودن آن اطمینان حاصل کنید.
- صمغ برخی از درختان سمی و خطرناک هستند.
- از مصرف بیش از حد صمغ خودداری کنید.
- در صورت وجود هرگونه بیماری خاص، قبل از مصرف صمغ با پزشک خود مشورت کنید.
صمغ و شیره درخت به انگلیسی
در زبان انگلیسی به ضمغ ترشح شده از درخت gummosis (گاموسیس) و همچنین tree sap (تری سَپ) گفته می شود.
نکاتی برای جمع آوری صمغ و شیره درختان
- قبل از جمع آوری صمغ و شیره از نوع درخت و خوراکی یا سمی بودن آن اطمینان حاصل کنید.
- برای جمع آوری صمغ، از ابزار مناسب و تمیز استفاده کنید.
- از جمع آوری صمغ و شیره درختان در مناطق آلوده خودداری کنید.
- در مصرف صمغ و شیره احتیاط کنید و از مصرف بیش از حد آن خودداری کنید.
کلام آخر
صمغ و شیره درختان، مایعاتی شگفت انگیز با فواید و کاربردهای متنوع هستند. درک تفاوت های این دو، علل ترشح آنها و شناخت خواصشان، می تواند به ما در بهره مندی از این نعمات طبیعی کمک کند.
سوالات متداول:
۱٫ آیا صمغ زدن درخت نشانه بیماری است؟
صمغ زدن همیشه نشانه بیماری نیست، اما می تواند به عنوان یک هشدار برای بررسی سلامت درخت باشد.
۲٫ چگونه می توان از صمغ درخت برای درمان زخم استفاده کرد؟
ابتدا محل زخم را تمیز کنید و سپس مقدار کمی صمغ را روی آن بمالید.
۳٫ آیا صمغ درخت برای کودکان مضر است؟
مصرف صمغ برای کودکان زیر ۲ سال توصیه نمی شود.
۴٫ چگونه می توان شیره درخت را جمع آوری کرد؟
برای جمع آوری شیره درخت، باید سوراخی در تنه درخت ایجاد کنید و سپس شیره را با استفاده از یک ظرف مناسب جمع آوری کنید.
۵٫ بهترین زمان برای جمع آوری صمغ و شیره درخت چه زمانی است؟
بهترین زمان برای جمع آوری صمغ و شیره درخت، فصل بهار و پاییز است.